[ad_1]
या वर्षाच्या सुरुवातीला झालेल्या लोकसभा निवडणुकीपासून राज्यातील भाजप सरकारच्या विरोधात सत्ताविरोधी कारवाया आणि स्वतःच्या सापेक्ष वाढीवर काँग्रेस 10 वर्षांनंतर हरियाणात पुनरागमन करू पाहत आहे.
विधानसभा निवडणुकीच्या काही महिने अगोदर आपला मुख्यमंत्री मनोहर लाल खट्टर ते नायबसिंग सैनी असा बदलणारा भाजप सत्ता आणि प्रासंगिकता टिकवून ठेवण्यासाठी महत्त्वाच्या व्होट बँकांचे विभाजन करण्याच्या रणनीतीवर अवलंबून आहे.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोमवारी (1 ऑक्टोबर) पलवल येथील रॅलीत डॉ काँग्रेस हा “दलित विरोधी” आणि “आरक्षण विरोधी” पक्ष आहे. जातीय जनगणनेची हाक देणारी आणि भाजपवर असाच आरोप करणारी काँग्रेस त्यामागे जाट आणि दलित एकत्र येण्याची उत्सुकता आहे.
मोदी, काँग्रेस नेते प्रियंका गांधी आणि राहुल गांधी यांच्यासह इतरांनी तीव्र प्रचाराचे नेतृत्व केले आहे, जो गुरुवारी (3 ऑक्टोबर) संपत आहे. उत्तरेकडील राज्यात 5 ऑक्टोबर रोजी मतदान होत असल्याने तुम्हाला हे माहित असणे आवश्यक आहे, ज्याचे निकाल 8 ऑक्टोबर रोजी जाहीर केले जातील.
मुख्य मुद्दे काय आहेत?
सामुदायिक समीकरणांच्या पलीकडे, हरियाणामध्ये बहुतेक मतदान वक्तृत्व बेरोजगारी, शेतीची समस्या आणि भ्रष्टाचार या मुद्द्यांवर केंद्रित आहे. राष्ट्रीय मुद्द्यांवरही काही प्रमाणात देखावा होत आहे; उदाहरणार्थ, जेव्हा मोदी जम्मू-काश्मीरमधील कलम 370 रद्द करण्याचा मुद्दा पुढे आणतात आणि राहुल गांधी कथित कट्टरवादाबद्दल बोलतात.
सरकारी नोकऱ्यांमध्ये लाचखोरी होत असल्याचा आरोप काँग्रेसने केला आहे. पक्षाने असा दावाही केला आहे की पुरेशा नोकऱ्या निर्माण झाल्या नाहीत, कारण हरियाणामध्ये “उच्चतम बेरोजगारी” आहे. 2020-21 च्या शेतकऱ्यांचा निषेध याने वारंवार घडवून आणला आहे, ज्यात केंद्र सरकारने तीन वादग्रस्त शेती कायदे रद्द केल्याची नोंद “शेतकरी विरोधी” धोरणे म्हणून केली आहे.
आयएनएलडी आणि जेजेपीचे प्रचार वक्तृत्व सारखेच आहे, तरीही त्यांनी जोर दिला आहे की काँग्रेस, विशेषत: हुडा पिता-पुत्र जोडीचा रेकॉर्ड यापेक्षा चांगला नाही.
गुणवत्तेवर नोकऱ्या देण्याच्या बाबतीत हरियाणात आपले सरकार सर्वात उत्सुक होते, असा भाजपचा आग्रह आहे. पक्षाने आपल्या उपलब्धी आणि ऑफरमध्ये शेतकरी आणि समाजातील त्रस्त घटकांना लक्ष्य केलेल्या केंद्रीय योजना देखील सूचीबद्ध केल्या आहेत.
भाजपच्या वक्तृत्वात ठळकपणे “घराणेशाहीच्या राजकारणावर” हल्ले होतात, मग ते केंद्रातील गांधी असोत किंवा राज्यातील हुडांचे असोत. राज्य काँग्रेस युनिटमधील अंतर्गत भांडणावर हल्ला करताना, भगवा पक्षाने दलित नेत्या कुमारी सेलजा यांना बाजूला करण्यात आल्याचा आरोप खोडून काढण्यासाठी वरिष्ठ केंद्रीय नेत्यांनाही तैनात केले आहे.
हरियाणात पक्षनिहाय स्थिती काय आहे?
भाजप
भाजप हा एकेकाळी हरियाणातील इंडियन नॅशनल लोक दल (INLD) चा कनिष्ठ भागीदार होता, जो पंजाबमधील शिरोमणी अकाली दल (SAD) सोबतच्या भागीदारीपेक्षा फारसा वेगळा नव्हता. आयएनएलडीचे प्रमुख ओम प्रकाश चौटाला यांच्या नेतृत्वाखालील राज्य सरकारचा हा एक भाग होता.
दशकभरापूर्वी भाजपने निर्णायकपणे INLD सोबत संबंध तोडले. मात्र, तो राज्यात स्वबळावर उभा राहू शकेल, असा अंदाज निरीक्षकांनी व्यक्त केला आहे. पण, सार्वत्रिक निवडणुकीनंतर काही महिन्यांनी झालेल्या २०१४ आणि २०१९ च्या विधानसभा निवडणुकीत भगवा पक्षाने पाठीमागे विजय मिळविल्याने मोदींची जुगलबंदी हा प्रमुख घटक बनला.
परंतु, त्याच्या आलेखातील घसरण स्पष्ट होती कारण 2019 मध्ये ते बहुमताच्या तुलनेत अगदीच कमी पडले आणि सत्तेत राहण्यासाठी चौटाला कुळातील फुटलेल्या पक्ष – दुष्यंत चौटाला यांच्या नेतृत्वाखालील जननायक जनता पार्टी (जेजेपी) वर अवलंबून राहावे लागले. .
या वर्षाच्या सुरुवातीला झालेल्या लोकसभा निवडणुकीत भाजपने 10/10 जागांवर केलेल्या क्लीन स्वीपपेक्षा निम्म्याने खाली आल्याने ते आणखी वाईट झाले. उपमुख्यमंत्री दुष्यंत यांनी सत्ताधारी आघाडी सोडली तेव्हाही अशुभ चिन्हे दिसू लागली होती. त्यानंतर भाजपने डावपेच बदलले आणि सैनी यांना मुख्यमंत्री केले.
2020-21 चे शेतकरी आंदोलन हे एक मोठे प्लॉट ट्विस्ट असल्याने या पक्षाला विशेषतः शेतकरी समुदायांच्या रोषाचा सामना करावा लागत आहे – विशेषत: जाट -. याआधी त्यांनी गैर-जाट मतांचे एकत्रीकरण करण्याचा प्रयत्न केला आहे तर जाट मतांचे विभाजन होईल.
त्यामुळे अधिक क्लिष्ट सामाजिक अभियांत्रिकी यावेळेस भाजपच्या भवितव्याची गुरुकिल्ली ठरू शकते. त्या संदर्भात डेरा सच्चा सौदा प्रमुख आणि बलात्काराचा दोषी गुरमीत राम रहीम सिंग यांनाही निरीक्षक वारंवार पॅरोल देतात.
काँग्रेस
2014 मध्ये भाजपचे दशक सुरू होण्यापूर्वी 10 वर्षे मुख्यमंत्री असलेले भूपिंदरसिंग हुड्डा यांच्या मागे काँग्रेसने आपले सर्व भार टाकले आहे. पक्ष मात्र दीर्घकाळ चाललेल्या अंतर्गत वादाने ग्रासलेला आहे.
कुमारी सेलजा – एक प्रमुख दलित नेत्या, गांधी कुटुंबातील निष्ठावंत आणि माजी केंद्रीय मंत्री – आपल्या राजकीय महत्त्वाकांक्षेबद्दल खूप मोकळे आहेत. आणखी एक गांधीनिष्ठ रणदीप सिंग सुरजेवाला यांचा मुलगा आदित्य सुरजेवाला यांना कैथलमधून तिकीट मिळाले आहे.
पण, तिकीट वाटपाचे विश्लेषण करायचे असल्यास, हुड्डा यांना त्यांचा मुलगा दीपेंद्र यांच्या सहाय्याने नेतृत्व करण्याची योजना हायकमांडने तयार केली आहे. सेलजा यांना राज्यस्तरीय राजकारणात उतरण्याची तीव्र इच्छा असूनही त्यांना तिकीट दिले गेले नाही, तर सुरजेवाला यांचा मुलगा निवडणूक लढवत आहे.
चौटाला घराण्यातील फूट आणि अधोगतीनंतर पक्ष यावेळी जाट मतांच्या एकत्रीकरणावर अवलंबून आहे. यात कुस्तीपटू विनेश फोगटला मैदानात उतरवले आहे आणि ती ‘हरियाणा की बेटी’ द्वारे होत असलेल्या कथित अन्यायांवर टीका करत आहे. जेव्हा सोशल इंजिनिअरिंगचा विचार केला जातो तेव्हा दलित समुदाय त्यांच्यासमोर मांडल्या जाणाऱ्या इतर अनेक पर्यायांपेक्षा ते निवडतील अशी आशा आहे.
चौटाला
मैदानावर इतर खेळाडू आहेत, सर्वात ठळकपणे विभागलेले चौटाला कुळ जे INLD आणि JJP मध्ये विभाजित आहे.
दुष्यंतच्या जेजेपीने, जे गेल्या वेळी नवीन होते परंतु 10 जागा मिळवल्या होत्या, त्यांनी पारंपारिक INLD मतांचा एक मोठा हिस्सा काढून घेतला होता, आणि भावनिक खेळ बनवला होता की मोठ्या गटाने, विशेषत: त्याचे काका अभय चौटाला यांनी धाकट्यावर अन्याय केला आहे आणि त्यांना हाकलून दिले आहे.
जेजेपीच्या भाजपसोबतच्या भागीदारीने नंतर त्याला सत्तेच्या टेबलावर स्थान दिले, पण गोंधळात टाकले, अगदी त्याच्या समर्थकांना निराश केले, ज्यांनी हा मूळ जनादेशाचा विश्वासघात म्हणून पाहिले. दुष्यंत यांना भाजपसोबतच्या समीकरणावरून, विशेषतः शेतकरी समुदायांकडून कठीण प्रश्नांचा सामना करावा लागत आहे.
अभय चौटाला, जे गेल्या वेळी आयएनएलडीचे एकमेव आमदार होते आणि त्यांनी शेतकऱ्यांच्या आंदोलनाला पाठिंबा दर्शवत राजीनामाही दिला होता, ते त्यांच्या पक्षाचे पुनरुज्जीवन करण्याची ही संधी म्हणून पाहतात. त्यांनी जाट-दलित संयोजन तयार करण्यासाठी बहुजन समाज पक्ष (BSP) सोबत भागीदारी केली आहे. उत्तर प्रदेशचे खासदार चंद्रशेखर आझाद यांच्या नेतृत्वाखालील आझाद समाज पार्टी (कांशीराम) सोबत भागीदारी करत दुष्यंत हाच फॉर्म्युला आजमावत आहे.
महत्वाचे उमेदवार आणि जागा
लाडवा, नायबसिंग सैनी: त्यांचे पूर्ववर्ती एमएल खट्टर यांनी विधानसभेत प्रवेश करण्यासाठी कर्नालमधून निवडणूक लढवली होती आणि त्यांनी राष्ट्रीय राजकारणात प्रवेश केला होता. लोकसभा निवडणुकीत, भाजपला या विधानसभा विभागात 47% पेक्षा जास्त मते मिळाली, ज्यामुळे ती विद्यमान आणि अंदाजित मुख्यमंत्र्यांसाठी तुलनेने सुरक्षित जागा बनते. ही जागा सध्या काँग्रेसकडे आहे.
गढ़ी सांपला-किलोई, भूपिंदरसिंग हुडा: काँग्रेसचे सर्वोच्च नेते त्यांचा मूळ मतदारसंघ असलेल्या मतदारसंघातून निवडणुकीच्या रिंगणात आहेत, जिथे ते विद्यमान आमदार आहेत. गेल्या वेळी त्यांना जवळपास 66% मते मिळाली होती.
अंबाला कँट, अनिल विज: हरियाणा भाजपमधील ज्येष्ठ नेत्यांपैकी विज यांनी या मतदारसंघातून अर्धा डझन वेळा विजय मिळवला आहे. यावेळी मुख्यमंत्र्यांच्या खुर्चीवरील त्यांचा दावा ठळकपणे प्रसिद्ध झाला आहे आणि भगवा पक्षाच्या अंतर्गत खेचणे आणि दबावांचे प्रतीक म्हणून पाहिले जात आहे.
तोषम, श्रुती चौधरी: माजी मुख्यमंत्री बन्सीलाल यांची नात, ती माजी खासदार आहे जी अलीकडेच काँग्रेसमधून भाजपमध्ये सामील झाली कारण तिची आई किरण चौधरी यांनी हुडांसोबतच्या मतभेदांमुळे बाजू बदलली. किरण यांनी गेल्या वेळी जवळपास 60% मतांनी ही जागा जिंकली होती.
कैथल, आदित्य सुरजेवाला: काँग्रेस नेते रणदीप सुरजेवाला, आदित्य सुरजेवाला यांचे वडील यांच्यासाठी ही प्रतिष्ठेची लढाई म्हणून पाहिले जात आहे, ज्यांनी गेल्या वेळी ही जागा 1% पेक्षा कमी मतांनी गमावली. याकडे कौटुंबिक बालेकिल्ला म्हणून पाहिले जाते, परंतु भाजपकडे लीला राम गुजर हे एक तगडे उमेदवार आहेत, जे गेल्या वेळी विजयी झाले आणि विद्यमान आमदार आहेत.
एलेनाबाद आणि रानिया, अभय चौटाला आणि मुलगा अर्जुन: INLD नेते त्यांच्या बालेकिल्ल्यातून आमदार म्हणून आणखी एक टर्म शोधत आहेत, तर त्यांचा मुलगा अर्जुनसिंग चौटाला शेजारच्या रानिया मतदारसंघातून पदार्पण करत आहे. याचा अर्थ चौटाला कुळातील आणखी एक सदस्य मिसळला आहे.
उचाना कलान आणि डबवाली, दुष्यंत चौटाला आणि भाऊ दिग्विजय: माजी उपमुख्यमंत्री दुष्यंत चौटाला उचाना कलान कायम ठेवण्याची आशा बाळगतील, तर त्यांचा भाऊ दिग्विजय डबवलीमध्ये त्रिपक्षीय लढा देत आहे, जिथून त्यांचे वडील INLD चे आमदार होते तेव्हा कुळ एकत्र होते. विद्यमान काँग्रेस आमदार अमित सिहाग यांचाही चौटालांसोबत कौटुंबिक संबंध आहे तर INLD ने आदित्य देवी लाल यांना उमेदवारी दिली आहे, ज्यांनी त्यांच्या आजोबांच्या नावाचा प्रत्यय लावला आहे – चौटाला कुळाचे मूळ कुलपिता आणि दिग्गज शेतकरी नेते देवी लाल – त्यांच्या नावावर.
जुलाना, विनेश फोगट: गेल्या वर्षी दिल्लीतील जंतरमंतर येथे कुस्तीपटूंच्या निषेधाचा चेहरा, ऑलिंपियन विनेश फोगटने राजकारणात प्रवेश केला आणि पॅरिस गेम्समध्ये अपात्र ठरल्यानंतर लगेचच काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला. जुलाना हे तिचे सासरचे घर आहे आणि हा मतदारसंघ काँग्रेसच्या बालेकिल्ल्यापासून दूर असला तरी, तिची “ट्रॅजिक हिरो” प्रतिमा महत्त्वाची आहे.
सिरसा, गोपाल कांडा: वादग्रस्त उद्योगपती, ज्याचा हरियाणा लोकहित पार्टी (HLP) INLD आणि BSP सोबत युती करत आहे, तो श्रीमंत उमेदवारांपैकी एक आहे आणि सिरसा येथील विद्यमान आमदार – डेरा सच्चा सौदाचे घर देखील आहे. येथे उमेदवार न देणाऱ्या भाजपशी त्यांची कथित जवळीक हा चर्चेचा मुद्दा ठरला आहे. त्यांचा सामना काँग्रेसचे युवा नेते गोकुळ सेतिया यांच्याशी आहे, जो एक श्रीमंत उद्योगपती देखील आहे आणि राहुल गांधी निवडक म्हणून त्यांच्याकडे पाहिले जाते.
[ad_2]
Source link