‘सुपरबग्स’ हा जीवघेणा आजार झपाट्याने वाढत आहे. धक्कादायक बाब म्हणजे हा आजार मानवी जीवनासाठी जीवघेणा ठरत आहे. 2050 पर्यंत जवळपास 4 कोटी लोकांच्या मृत्यूचे कारण ‘सुपरबग्स’ असू शकते. असा धक्कादायक अभ्यास समोर आला आहे.
सुपरबग्सच्या वाढत्या समस्येचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे अँटिबायोटिक्सचा चुकीचा आणि जास्त वापर, ज्यामुळे बॅक्टेरिया आणि बुरशीसारखे जीवाणू प्रतिजैविकांच्या प्रभावापासून वाचू शकतात. या अवस्थेला प्रतिजैविक प्रतिकार (AMR) म्हणून ओळखले जाते, ज्यामुळे रोग उपचारांच्या पलीकडे होतो आणि मृत्यू दरात प्रचंड वाढ होते.
आतापर्यंत इतक्या लोकांचा मृत्यू
वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) च्या अहवालानुसार, एकट्या 2019 मध्ये, जीवाणूंच्या प्रतिजैविक प्रतिकारामुळे 1.27 दशलक्ष (म्हणजे 12.7 लाख) लोकांचा मृत्यू झाला, तर अप्रत्यक्षपणे 4.95 दशलक्ष (म्हणजे 49.5 लाख) मृत्यू झाला. असा अंदाज आहे की 2050 पर्यंत, सुपरबग्स जागतिक स्तरावर वैद्यकीय प्रणालींवर गंभीरपणे परिणाम करू शकतात, परिणामी US$1 ट्रिलियन पेक्षा जास्त आरोग्य खर्च होतील.
सुपरबग्स कसा पसरतो
सुपरबग्सचा प्रसार होण्याच्या मुख्य कारणांमध्ये अँटीबायोटिक्सचा अवाजवी वापर, चुकीचा वैद्यकीय सल्ला आणि प्राण्यांमध्ये अँटीबायोटिक्सचा अतिवापर यांचा समावेश होतो. मानवांमध्ये आणि प्राण्यांमध्ये त्याचा जास्त वापर केल्याने हे सूक्ष्मजीव या औषधांना प्रतिरोधक बनवतात, ज्यामुळे सामान्य रोग देखील घातक ठरू शकतात.
सुपरबग्सचा मानवी शरीरावर काय परिणाम होतो?
संसर्गजन्य रोगांवर उपचार करणे अशक्य होऊ शकते
सुपरबग्समुळे, निमोनिया, क्षयरोग (टीबी) आणि मूत्रमार्गाचे संक्रम सारखे सामान्य रोग आता असाध्य होऊ शकतात. परिणामी, शरीरात संसर्ग पसरण्याचा धोका वाढतो, ज्यामुळे अवयव निकामी होणे, सेप्सिस किंवा मृत्यू होऊ शकतो. अगदी किरकोळ दुखापती किंवा संसर्गही प्राणघातक ठरू शकतात.
शस्त्रक्रियेनंतर संसर्ग होण्याचा धोका
शस्त्रक्रियेदरम्यान किंवा नंतर संसर्ग होण्याचा धोका नेहमीच असतो. सुपरबग्सची उपस्थिती शस्त्रक्रियेदरम्यान दिलेली रोगप्रतिबंधक प्रतिजैविके अप्रभावी बनवू शकते, ज्यामुळे संसर्गाचा धोका वाढतो. यामुळे दीर्घकाळ हॉस्पिटलायझेशन होऊ शकते, पुन्हा ऑपरेशन होऊ शकते किंवा संसर्गावर नियंत्रण ठेवण्यास असमर्थतेमुळे मृत्यू देखील होऊ शकतो.
कर्करोगाचा उपचार अधिक कठीण असू शकतो
कॅन्सरच्या उपचारात केमोथेरपी दिली जाते, ज्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. सुपरबग्समुळे रुग्णालयांमध्ये संसर्ग होण्याचा धोका वाढतो, ज्यामुळे कर्करोगाच्या रुग्णांसाठी उपचार अधिक धोकादायक ठरू शकतात.
जुनाट आजार असलेल्या रुग्णांना धोका
मधुमेह, किडनीचे आजार किंवा फुफ्फुसाचे आजार यासारख्या आजारांनी ग्रस्त रुग्णांची रोगप्रतिकारक शक्ती आधीच कमकुवत असते आणि सुपरबग्समुळे त्यांची स्थिती अधिक गंभीर होऊ शकते. जर मधुमेही रुग्णांना सुपरबग्सची लागण झाली तर त्यामुळे विच्छेदन देखील होऊ शकते.
प्रतिकार पसरवण्याचा धोका
सुपरबग्समुळे संसर्गजन्य आजार पसरण्याचा धोका भविष्यात आणखी वाढू शकतो. रुग्ण, आरोग्य कर्मचारी आणि अभ्यागत देखील वाहक बनू शकतात, ज्यामुळे संसर्ग समुदायांमध्ये वेगाने पसरतो आणि आरोग्य यंत्रणेवर मोठा भार पडतो.
स्वतःचे संरक्षण कसे करावे?
– नियमितपणे साबण आणि पाण्याने हात धुवा किंवा अल्कोहोल-आधारित सॅनिटायझर वापरा.
– अन्न नीट शिजवून स्वच्छ पाणी वापरावे.
– आजारी व्यक्तींशी संपर्क टाळा.
– डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय अँटीबायोटिक्सचे सेवन करू नका.
– तुम्हाला बरे वाटले तरीही संपूर्ण औषध अभ्यासक्रम पूर्ण करा.
– उरलेली औषधे वापरू नका.