अमेरिकेचे सीरियात 2 हवाई हल्ले: अल कायदा आणि ISIS चे 37 दहशतवादी ठार, अल कायदा गटाचा प्रमुख नेताही ठार

व्हॉईस ऑफ अमेरिकाच्या म्हणण्यानुसार, फेब्रुवारी 1966 मध्ये सीरियात सत्तापालट झाला होता. त्यावेळी सीरियन हवाई दलाचा कमांडर हाफिज असद याचाही यात सहभाग होता. सत्तापालटानंतर हाफिजला सीरियाचे संरक्षण मंत्री करण्यात आले.

चार वर्षांनंतर 1970 मध्ये, हाफेज असद यांनी दुसऱ्या सत्तापालटाचे नेतृत्व केले आणि अध्यक्ष सलाह हदीदची जागा घेतली. हाफिज असदने बाथ पार्टी वगळता इतर सर्व पक्षांना संपवले. त्याने आपल्या विरोधकांना मारले आणि निवडकपणे शिया लोकांना सत्तेवर बसवले.

हाफिज असदने जवळपास 3 दशके सीरियावर राज्य केले.

मिडल ईस्ट आयच्या रिपोर्टनुसार, हाफिज असदने रशियाशी चांगले संबंध निर्माण केले. हाफिजने 1981 मध्ये इराकविरुद्धच्या युद्धात इराणला पाठिंबा दिला आणि इराणशी चांगले संबंध प्रस्थापित केले. हाफिज असाद 2000 मध्ये मरण पावला, त्यानंतर त्यांची जागा त्यांचा मुलगा बशर अल-असद याने घेतली.

अरब स्प्रिंग सीरियातही पोहोचले, राष्ट्रपतींनी कडक दबाव आणला 2011 मध्ये अरब देशांमध्ये सरकारविरोधी लाट उसळली. मार्च 2011 मध्ये ते सीरियात पोहोचले. बहुसंख्य सुन्नी जनतेने बशर अल-असाद यांना सत्तेवरून हटवण्यासाठी निदर्शने सुरू केली. बशर अल-असद यांनी सुरक्षा दलांना शांततापूर्ण निदर्शने दडपण्याचे आदेश दिले, परंतु निदर्शने थांबली नाहीत.

सीरियन आर्मीचे बरेच सैनिक आंदोलकांमध्ये सामील झाले आणि बसदला हटविण्याची मोहीम सुरू केली. त्यामुळे संतप्त झालेल्या सीरियाच्या राष्ट्राध्यक्षांनी रस्त्यावर रणगाडे काढले. बॉम्ब फेकले आणि त्यांच्याच देशातील लोकांवर रासायनिक शस्त्रे वापरली.

सीरिया सरकारवर आपल्याच नागरिकांवर रासायनिक शस्त्रांनी हल्ला केल्याचा आरोप आहे.

सीरिया सरकारच्या विरोधात स्थापन झालेल्या संघटनेला सुन्नी देशांचा पाठिंबा मिळाला राष्ट्राध्यक्ष असद यांना हटवण्यासाठी सुन्नी सैनिकांनी फ्री सीरियन आर्मी (FRA) ची स्थापना केली. अल जझीराच्या रिपोर्टनुसार, एफआरएला सौदी अरेबिया आणि कतारसह अनेक सुन्नी देशांचा पाठिंबा मिळाला. एफआरएला हमाससारख्या दहशतवादी संघटनांचाही पाठिंबा मिळाला. त्यांनी FRA ला पैसे आणि शस्त्रे देऊन मदत केली.

सिरियातील सुन्नी सरकार हटवण्यासाठी इराकमधील इस्लामिक स्टेट ऑफ इराकचे (आयएसआय) लढवय्येही सीरियात पोहोचले. आता ISI चे नाव बदलून इस्लामिक स्टेट ऑफ इराक अँड सिरिया (ISIS) करण्यात आले आहे. वेगवेगळ्या आघाड्यांवर लढण्यात गुंतल्यानंतर सीरियात गृहयुद्ध सुरू झाले.

रशिया आणि अमेरिकाही सीरियाच्या युद्धात उतरले अल्जझीराच्या वृत्तानुसार, काही वर्षांनंतर ISIS ला पराभूत करण्याच्या नावाखाली अमेरिकाही सीरियाच्या युद्धात उतरली. अमेरिकेने सीरियात 2000 सैनिक तैनात केले आहेत. अमेरिकन सैन्याने ISIS च्या ठिकाणांवर क्षेपणास्त्रे डागण्यास सुरुवात केली.

अनेक आघाड्यांवर घेरल्यानंतर आणि अनेक शहरे गमावल्यानंतर बशर अल-असदने रशियाकडे मदत मागितली. रशियाने सीरियात आपले सैन्य उतरवले आणि तेथे आपले तळ स्थापन केले. शिया देश असल्याने इराण आधीच सीरिया सरकारला मदत करत होता. इराणच्या सांगण्यावरून लेबनॉनमधील हिजबुल्लाहचे लढवय्येही बशर-अल-असादला पाठिंबा देण्यासाठी उतरले.

सीरियात अनेक आघाड्यांवर लढाई सुरू झाली, कुर्दांनीही सैन्य तयार केले सीरियात सर्व बाजूंनी लढाई सुरू होती. कुर्द समुदायाची मोठी लोकसंख्या सीरियाच्या उत्तर-पूर्व भागात राहते. या विरोधाचा फायदा कुर्दांनीही घेतला. अमेरिकेच्या प्रेरणेवर 50 हजार कुर्दिश सैनिकांनी एकत्र येऊन ऑक्टोबर 2015 मध्ये सीरियन डेमोक्रॅटिक फोर्सेस (SDF) ची स्थापना केली.

‘कुर्दिस्तान’ हा वेगळा देश निर्माण करण्यासाठी एसडीएफने सरकारविरुद्ध गनिमी युद्ध सुरू केले. तुर्कस्तानमध्ये कुर्द समुदायाची लोकसंख्याही मोठी आहे. तुर्की सरकारला कुर्दीश समुदाय मजबूत व्हायला नको होता ज्यामुळे त्यांच्या देशातही निदर्शने होतील. त्यामुळे तुर्कीने सीरियात घुसून एसडीएफला लक्ष्य करण्यास सुरुवात केली.

सीरियातील अनेक कुर्दीश भाग सीरियन डेमोक्रॅटिक फोर्सच्या ताब्यात आहेत.

बंडखोरांनी सीरियातील अनेक भाग ताब्यात घेतले आहेत बीबीसीच्या म्हणण्यानुसार, रशिया, अमेरिका, सौदी अरेबिया, इराण, इस्रायल, तुर्कस्तान हे देश आपापल्या हिताचा विचार करून सीरियामध्ये एकमेकांना मदत करत आहेत. सीरियाचा बहुतांश भाग अजूनही बंडखोर, जिहादी आणि कुर्दांच्या ताब्यात आहे.

संयुक्त राष्ट्रांच्या आकडेवारीनुसार, 2011 पासून सीरियामध्ये 3 लाखांहून अधिक लोक मारले गेले आहेत. सुमारे 7 दशलक्ष लोक सीरिया सोडून इतर देशांमध्ये स्थलांतरित झाले आहेत.

सीरियात अजूनही अमेरिकन सैन्य का आहेत? अमेरिकेने 2019 मध्ये म्हटले होते की ते सीरियातून माघार घेतील आणि कुर्दांना पाठिंबा देणार नाहीत. बीबीसीच्या रिपोर्टनुसार, जवळपास 900 अमेरिकन सैनिक अजूनही तैनात आहेत. अमेरिकेचे म्हणणे आहे की ते येथे ISIS विरुद्ध लढत आहेत. कुर्दिश सैन्याच्या मदतीने अमेरिकन सैन्य त्यांच्या तेलक्षेत्रांवर कब्जा करत आहे आणि तेल विकून पैसे कमवत आहेत, असा आरोप असद सरकारने केला आहे.

अमेरिकेने याचा इन्कार केला असला तरी. बीबीसीच्या रिपोर्टनुसार, सीरियामध्ये सुमारे २.५ अब्ज बॅरल तेलाचा साठा आहे. हे इतर अरब देशांच्या तुलनेत खूपच कमी आहे परंतु देशाच्या अर्थव्यवस्थेत ते महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. सीरियातील अनेक तेल विहिरी स्थानिक कुर्दिश सैन्याच्या ताब्यात आहेत.